درس 1
نظم و نثر – نوشتۀ زبانی و نوشتۀ ادبی
نظم و نثر: نوشته‌ای که به شعر باشد ، نظم نامیده می شود و نوشتۀ غیر شعر را نثر می‌نامند.
نوشتۀ زبانی: هرگاه بخواهیم فقط مقصود خود را بیان کنیم ، شیوۀ بیان ما زبانی است ؛ مثال : خورشید در صبح طلوع می کند.
نوشتۀ ادبی: هرگاه بخواهیم مفصود خود را زیباتر و تأثیر گذارتر بیان کنیم ، شیوۀ بیان ما ادبی است ؛ مثال : صبحگاهان خورشید به جهرۀ شهر لبخند می زند .
درس2
ارکان تشبیه
تشبیه آن است که چیزی را از لحاظ داشتن صفتی به چیز دیگری مانند کنیم . هر تشبیه چهار رکن دارد ، رکن اوّل) مشبّه )کلمه ای است که آن را تشبیه می کنیم . رکن دوم(مشبّه‌به) کلمه ای است که رکن اوّل را به آن تشبیه می کنیم . رکن سوم(وجه شبه) شباهت رکن اوّل ودوم است ومعمولاً حذف می شود.رکن .چهارم(ادات تشبیه) کلماتی است که تشبیه را برقرار می سازد ( مانندِ ، مثلِ ، چون ، هم چون ، به سانِ و. . . )گاهی رکن چهارم هم حذف می شود.
؛ مثال:
علی(ع) در شجاعت مانند شیر بود . ← تشبیه کامل
1 3 4 2
علی(ع) مانند شیر بود. ← تشبیه بدون رکن سوم
1 4 2
علی (ع) شیری در شجاعت بود . ← تشبیه بدون رکن چهارم
1 2 3
علی(ع) شیر بود. ← تشبیه بدون رکن سوم و چهارم
1 2
توضیح : یافتن تشبیه و رکن های آن لازم است نه تعریف ها .
درس 3
واج آرایی ( نغمۀ حروف)
گاهی شاعر یا نویسنده حرفی را در یک بیت یا عبارت ، چند بار تکرار می کند و این تکرار باعث زیباتر شدن شعر یا عبارت می شود ؛ مانند:
تکرار «ف» و «ر» در این عبارت :
کشور ما همواره سرزمین سپند فرّ و فروغ و فرزانگی و فرهیختگی بوده است .
و یا تکرار «خ » در این بیت سعدی:
خیال خال تو با خود به خاک خواهم برد که تا ز خال تو خاکم شود عبیرآمیز
درس 4
فعل – اسم – نقش ها
تعریف فعل : فعل بخشی از جمله است که در بارۀ انجام یک عمل ، انجام یک رویداد ، یا ایجاد یک حالت ، به ما اطّلاعاتی می دهد.
فعل اصلی ترین بخش جمله است و معمولاً در پایان جمله می آید.
تعریف اسم : اسم کلمه ای است که برای نامیدن کسی یا چیزی به کار می رود ؛ مانند : فرهاد ، اسب ، سیب ، داستان ، فروشنده و . . .
اسم می تواند در جمله نقش نهادی ، مفعولی یا متمّمی داشته باشد ولی فعل فقط نقش فعلی دارد .
درس6
ادبیّات اندرزی یا تعلیمی
ادبیّات تعلیمی به نوشته هایی گفته می شود که گوینده در آن ها ، با بیان باید ها و نباید ها ، راه بهتر زیستن و خوش بختی رابه ما نشان
می دهد . ((بوستان)) و ((گلستان)) سعدی ، ((مثنوی معنوی)) مولوی و ((کلیله و دمنه)) از بهترین نمونه های ادبیّات تعلیمی ایران به شمار
می آیند.
در س 7
گروه اسمی
گروه اسمی یک یا چند کلمه است که همه با هم یک نقش را در جمله ایفا می‌‌کنند ؛ مثلاً در جملۀ زیر سه گروه اسمی مشخّص شده‌اند :
معلّم کتاب فارسی را به این دانش‌آموز کوشا داد.
نهاد مفعول متمّم
هر گروه اسمی در اصل یک اسم است(هسته) امّا این اسم ممکن است با کلماتی دیگر گسترش یابد(وابسته ها) ؛ مثلاً در گروه اسمی‌های جملۀ بالا معلّم ،کتاب و دانش‌آموز «هسته» هستند و کلمات دیگر «وابسته» .
توضیح: گروه اسمی ممکن است یک کلمه باشد که همان هسته است. ( مانند گروه اسمی معلّم در مثال بالایی)
درس 8
مثنوی (دوتایی)
مثنوی یا دوتایی شعری است که در هر بیت مصراع اوّل با مصراع دوم هم قافیه است و در بیت بعدی قافیه عوض می شود.
مثنوی بیشتر برای بیان داستان‌ها به کار می‌رود.
مهم ترین مثنوی های فارسی : شاهنامۀ فردوسی ، بوستان سعدی ، مثنوی معنوی از مولوی ، لیلی و مجنون از نظامی
سخن آغازین 
تضادهای درونی حافظ