دانش های زبانی و ادبی فارسی هفتم (از درس 1 تا پایان درس6)

درس 1

                                               جمله

یک یا چند کلمه که پیامی داشته  باشد یعنی دارای معنی کامل باشد جمله نام دارد مانند : ایران کشور بزرگی است.                                                  

درس 2

جمله ی خبری :این جمله ها خبری را بیان می کنند ؛ مانند :هوا کم کم سرد می شود. 

جمله ی پرسشی : این جمله هاپرسشی را مطرح می کنند؛ مانند : صالح کجاست؟ 

 جمله ی امری : :این جمله ها انجام کاری را درخواست می کنند ؛ مانند : شهیدان را یاد کنید. 

جمله ی عاطفی : این جمله ها احساس ما را نشان می دهند.(احساس تعجب ، خشم ، افسوس ،ترس و . . . )؛ مانند: عجب مدرسه ی خوبی ! 

                                         کلمات هم خانواده                            

 هم خانواده به کلماتی می گویند که سه حرف آن مشترک است، این واژه ها از عربی به فارسی وارد شده اند .این سه حرف مشترک ،حروف اصلی یا ریشه ی آن هاست

؛مثال:  عالِم (دارنده ی دانش) معلّم (آموزنده ی دانش ) تعلیم (آموختن دانش)علم (دانش) همین طور که مشاهده می کنید ، کلمات هم خانواده با هم ارتباط معنایی دارند.  

    درس  3

                                   مهم ترین بخش هر جمله

مهم ترین بخش هر جمله فعل است . جمله ی بدون فعل معنی کاملی ندارد و اساساً به آن جمله نمی گوییم ؛مانند این عبارت که فعل ندارد و جمله به حساب نمی آید:هنگامی که معلّم ما با دقّت کتاب را 

                                          زبان – ادبیّات  

هرگاه بخواهیم مقصود خود را بیان کنیم از " زبان " استفاده می کنیم ؛ امّا وقتی بخواهیم همان مقصود را زیباتر و تأثیر گذارتربگوییم از ادبیّات بهره می گیریم.

مثال : پیامبر (ص) دشنام نمی داد.( زبان )                 پیامبر (ص) زبانش را به دشنام نمی آلود.( ادبیّات) 

درس 4

                                                 نهاد

1-بهرام آمد .   2- هوای امروز سرد است .

 در مثال شماره 1 «بهرام» کاری انجام داده است و در مثال 2 به «هوای امروز » حالتی را نسبت داده ایم . «بهرام» و «هوای امروز» نهاد هستند .

به کلمه هایی که معمولاً در ابتدای جمله می آید و انجام کاری و یا داشتن حالتی به آن ها نسبت داده می شود ، نهاد می گویند. 

توضیح: نهاد کسی یا چیزی است که جمله در بارۀ آن خبری می‌دهد همچنین فعل جمله به نهاد نسبت داده می‌شود.                                      

درس 6 

                                                مفعول

مفعول کلمه یا کلماتی است که پس از آن حرف نشاته ی  «را» می آید و یا می توان به آخر آن «‌ را » اضافه کرد. 

روش یافتن مفعول : چه چیز را ؟ ( یا چه کس را ؟ )    مثلاً در جملۀ " نسیم کتاب بزرگی را آورد" سؤال می کنیم  چه چیز را؟   "کتاب بزرگی را" پس"کتاب بزرگی " مفعول است. (دقّّّت کنید که کلمۀ " را"حرف نشانه ی مفعول است نه خود مفعول ).

                                               تکرار

هرگاه نویسنده بخواهد برچیزی تاکید کند، آن را تکرار می کند. این تکرار آگاهانه به تاثیر سخن می افزاید. شاعران از ((تکرار )) برای زیبا سازی و تاثیر گذاری سخن شعر استفاده می کنند. مثال : دلم می خواهد تمامِ  تمام این قلب کوچولوی کوچولو را به خوبان تقدیم کنم.